โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อได้ง่ายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้มากขึ้น

รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ระบุว่า 29 พ.ย. 2565… เมื่อวานนี้ทั้งโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 อันดับแรก ที่ติดเชื้อสูงสุดคือ ญี่ปุ่น ประเทศเกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน และฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อใหม่มีประเทศจากยุโรปและเอเชียครอง 7 ใน 10 อันดับแรก และ 13 ใน 20 อันดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อใหม่ในแต่ละวันของทั้งโลกช่วงนี้ มาจากทวีปเอเชีย และ ยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 76.25 ของทั่วทั้งโลก เวลาที่ปริมาณการตายคิดเป็นร้อยละ 74.93

…ลักษณะสายพันธุ์ย่อยในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียในเวลานี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีอีกทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% และอื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวมาข้างต้น เป็นที่เดากันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในรูปแบบนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่ากังวลดังเช่นว่า BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป และจะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในระยะเวลาเพียงไม่นาน ดังนี้ BQ.1.x จะครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา และ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x และ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีลักษณะท่าทางจะเป็นไปในทิศทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนรับรองเรื่องการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทาน

คณะทำงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย อเมริกา ได้เผยแพร่ผลของงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 พ.ย. 2565

ชี้ให้เห็นว่า โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x และ XBB นั้น

ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานอีกทั้งจากวัคซีน และการที่เคยติดเชื้อมาก่อน มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้อย่างยิ่ง

แม้ข้อมูลทางสถานพยาบาลในขณะนี้ ยังไม่มีหลักฐานรับรองว่าจะทำให้ป่วยไข้ร้ายแรงมากขึ้นกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าความสามารถการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมส่งผลทำให้เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อได้ง่ายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้มากขึ้นเป็นเงาตามตัว

ประการฉะนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้มองเห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน อีกทั้งเรื่องการใส่หน้ากาก เลี่ยงความประพฤติเสี่ยง เลี่ยงสถานที่แออัดระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด และ เว้นระยะห่าง จากคนอื่น ๆ

Personal protective behaviors เป็นเกราะคุ้มครองที่สำคัญที่สุด

…ฟุตบาทประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมายาวนานหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

ถ้าหากเปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในช่วงเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ไปต่างประเทศทั้งโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้าที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์ดั้งเดิม (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจัดกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีลักษณะท่าทางแตกต่างไปจากอดีต เพราะเหตุว่ามีสาเหตุเรื่องการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ แปรเปลี่ยนกับการนำเข้า ส่งออก รวมถึงความสามารถของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ ความประพฤติการป้องกันตัว และ การใช้ชีวิตของประชากร จำพวก และความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ และก็อื่น ๆ

ผลกระทบที่จะเกิดขึ้น อีกทั้งในแง่ปริมาณการติดเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต และ Long COVID นั้น ก็เลยเป็นโอกาสสูง ที่จะแปรเปลี่ยนกับแนวทางควบคุมป้องกันโรค และ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น อีกทั้งเรื่องยาที่ได้มาตรฐาน วัคซีนที่มีคุณภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าประชาชนในประเทศ จะเข้าถึง และ พึ่งได้หรือไม่ ยามที่เกิดปัญหา

ผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ ประชาชนสามารถพึ่ง และได้รับความให้การช่วยเหลือดูแลอย่างทันท่วงที มีคุณภาพ โดยทั้งหมด

ไม่ต้องพบเจอกับสภาวะห่อเหี่ยว คอย จนถึงจำเป็นต้องดิ้นรนทุบกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…สถานการณ์เดี๋ยวนี้นั้น จึงควรดำเนินชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะ ไม่ประมาทในการดำเนินชีวิต

ป้องกันตัวอย่างสม่ำเสมอ อีกทั้งตอนทำงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามที่กำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก

ยิ่งไปกว่านี้ ยังคงเจออาการของการสูญเสียการได้กลิ่น และการรู้รส เจออาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กลุ่มอาการของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจติดขัด และกลุ่มอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายกันกับสายพันธุ์เดลตาได้ด้วยเหมือนกัน

สำหรับผู้ที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะเสี่ยงติดเชื้อ ชี้แนะให้ตรวจ ATK ด้วยตัวเอง โดยควรที่จะทำการเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน และ มีค่าความไว (Sensitivity) และ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลจาก รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์